TÜRKAK P704 Yeterlilik Deneyleri ve Laboratuvarlar Arası Karşılaştırma Programları Prosedürü Revize Edilmiştir.
Yeterlilik Deneyleri ve Laboratuvarlar Arası Karşılaştırma Programları Prosedürü 19 Ekim 2018 tarihhinde revize edilmiştir.
Yeterlilik Deneyleri ve Laboratuvarlar arası Karşılaştırma Programlarına Katılım Planı
Katılım planı laboratuvarların kendi ihtiyaçlarını analiz etmelerine ve uygun katılım düzey ve sıklığı belirlemelerine imkân sağlamaktadır. Laboratuvarlar akreditasyon kapsamlarıyla tutarlı, kapsamdaki alt disiplinleri, katılım düzeyi ve sıklığını ihtiva eden “Yeterlilik Deneyleri ve Karşılaştırma Ölçümleri Katılım Planı” hazırlamalı ve yeterliliği etkileyen şartlara göre bu planı güncellemelidir. Alt alanların belirlenmesi konusunda “EA-4/18: Guidance on the Level and Frequency of Profiency Testing Participation” dokümanından faydalanılmalıdır. Yeterlilik deneyi ya da laboratuvarlar arası karşılaştırmalara katılım düzeyi ve sıklığı belirlenirken laboratuvarın deney ya da kalibrasyon faaliyetleriyle ilgili risk düzeyiyle ilişkili düşünülmelidir. Laboratuvarlar tarafından akreditasyon kapsamında yer alan bütün metotlar ve matrisler temsil edilecek şekilde alt alanlar belirlenmeli ve oluşturulmuş alt alanlarda farklı parametrelerde katılım sağlanmalıdır. Katılım planında verilen numune tipinin laboratuvarın günlük faaliyetlerinde çoğunlukla kullandığı numune tipiyle uyumluluğu dikkate alınmalıdır. Bu bağlamda:
a. Personel, metot ve cihaz değişiklikleri gibi durumlarda katılım planı düzenli olarak gözden geçirilmeli ve ihtiyaca göre güncellenmelidir.
b. Yeterlilik deneyi ya da laboratuvarlar arası karşılaştırmalarda elde edilen performansa (özellikle sürekli başarısız sonuç alındığı durumlarda) göre katılım planı gözden geçirilmeli ve gerektiğinde güncellenmelidir. Her bir belirlenen alt alan için 48 ayda en az 1 defa yeterlilik deneylerine katılım sağlanmalı ve başarılı sonuçlar elde edilmelidir. Laboratuvarlar tarafından hazırlanan katılım planlarının uygunluğu, denetimlerde denetim ekipleri tarafından değerlendirilmelidir.
Laboratuvarlar Arası Karşılaştırmalar ve Yeterlilik Deneyleri Tipleri
TÜRKAK, yeterlilik deneyleri ve laboratuvarlar arası karşılaştırma programlarına ya da bu programlarla ilgili veri tabanlarına erişim için çeşitli yöntemlerle rehberlik sağlar. Bazı durumlarda düzenleyici otoriteler, endüstriyel veya mesleki sektörler, bölgesel işbirliği kuruluşları kendi alanlarıyla ilgili olarak yeterlilik deneyi ya da laboratuvarlar arası karşılaştırma programlarına katılım isteyebilirler veya bu katılımı zorunlu tutabilirler. Bu durumlarda uygun olduğunda, TÜRKAK akredite ettiği laboratuvarlara rehberlik sağlar.
TÜRKAK, laboratuvarlar arası karşılaştırmalar veya yeterlilik deneyleri düzenlemez. Laboratuvarlar arası karşılaştırmalar veya yeterlilik deneyleri bağımsız kuruluşlar ve EA/APLAC/ILAC tarafından düzenlenebilir ya da laboratuvarların kendi aralarında yaptıkları programlar şeklinde olabilir. TÜRKAK tarafından talep edilmesi halinde EA/APLAC/ILAC tarafından organize edilen yeterlilik deneylerine/ laboratuvarlar arası karşılaştırma programlarına veya TÜRKAK tarafından belirlenen diğer programlara katılım zorunludur. Laboratuvarlar tarafından öncelikle TS EN ISO/IEC 17043 standardına göre akredite, ulusal ve/veya uluslararası düzeyde faaliyet gösteren yeterlilik deneyi sağlayıcılarının programları seçilmelidir.
Bu tür programların mevcut olmaması halinde TS EN ISO/IEC 17043 standardı şartlarını karşılayan kuruluşlarca organize edilen yeterlilik deneyi programları tercih edilmelidir. Yukarıda bahsi geçen programların mevcut olmadığı ve alternatif kalite kontrol yöntemlerinin uygulanmasının mümkün olmadığı durumlarda laboratuvarlar, kendi aralarında düzenledikleri karşılaştırma programlarına yönelebilir. Bu tür programların da TS EN ISO/IEC 17043 standardı şartlarını sağlaması gereklidir. Laboratuvarlar, katıldıkları yeterlilik deneyleri programlarının TS EN ISO/IEC 17043 standardı şartlarını karşıladığına dair kanıtlarını TÜRKAK denetim ekibine sunmalıdır. Bu kanıtların denetim ekibi tarafından TS EN ISO/IEC 17043 standardı şartlarını sağlamadığının değerlendirilmesi durumunda, laboratuvarın tekrar yeni bir yeterlilik deneyi veya laboratuvarlar arası karşılaştırma programına katılması gerekmektedir.
Bağımsız Kuruluşlarca Organize Edilen Programlar
Organizatör kuruluşun sunduğu yeterlilik deneyi ve karşılaştırma programının TS EN ISO/IEC 17043 standardına uygun olmasından katılımcı laboratuvar sorumludur. Laboratuvarlar ilgili organizasyonları takip etmelidir. TÜRKAK web sayfasında yer alan YETBİS (Yeterlilik Testleri Bilgi Sistemi) veri tabanı, yeterlilik deneyi sağlayıcılarının gerçekleştirdikleri yeterlilik deneyi programlarına laboratuvarların hızlı bir şekilde ulaşabilmesi ve etkin katılımı için hazırlanmıştır. YETBİS veri tabanında yer alan programlara katılım zorunlu olmamakla birlikte laboratuvarların ihtiyaçlarına uygun programı bulmasına ve program hakkında detaylı bilgi edinmesine yardım eder. Yeterlilik deneyi programlarına ilişkin bilgilerin doğruluğundan ve gerçekleştirilen programlardan TÜRKAK herhangi bir şekilde sorumlu değildir. Ayrıca uluslararası yeterlilik deneyi programları bilgisinin yer aldığı EPTIS (European Proficiency Testing Information System) veri tabanı bulunmaktadır. Katılımcı laboratuvarlar, amaca uygun yeterlilik deneyi programını seçmelidir.
Bunların dışındaki ulusal ve uluslararası organizasyonların da takip edilmesi beklenmektedir.